Steensgewijs

Meditatie is een aandachtstechniek. De boeddhistische monnik doet dit zittend, staand of lopend. In Japan wordt veel gemediteerd, en wel door de aandacht op uiterlijke voorwerpen te richten. Onder andere door middel van het harken van grind en - jawel - het voeren van Koi. Op deze manier kan men inzicht krijgen in de eigen, innerlijke wereld. De Japanse tuinen zijn zo een middel tot bezinning. Elke Japanse tuin bevat de essenties van elementen uit de natuur en de daarbij behorende symboliek, die hun oorsprong hebben in de menselijke emotie. Deze symboliek van menselijke emoties is in een theetuin met koivijver het duidelijkst aanwezig. Het begint al in de zogenaamde wachtruimtes, waar je als bezoeker geacht wordt je geestelijk voor te bereiden op de theeceremonie die komen gaat. Dit doe je door te gaan zitten en te genieten van de ruimte om je heen. Aan het begin en/ of aan het einde van een Japanse theetuin staat een Japans waterbekken, een tsukubai, waarin je geest en lichaam symbolisch kunt reinigen om je open te stellen voor het ritueel dat komen gaat. Het is een grote, uitgeholde steen met een krachtige en rustieke uitstraling. Letterlijk betekent tsukubai ‘een plaats waar men bukt’. De Japanners vinden dat je met veel respect en bewondering de natuur moet beleven.

De ingang van het theehuis is laag gehouden, zodat deze alleen gebogen kan worden betreden. Dit om de nederigheid der mensheid ten opzichte van de natuur te beklemtonen. De opzet van een theetuin geeft de spirituele tocht weer van de boeddhistische monniken uit de oudheid, die de heilige berg beklimmen om zo tot het eindpunt te komen: de top van de berg, het theehuis! Lopend over de stapstenen, tobi-ishi, waarbij je je bewust moet zijn van iedere stap, bewandel je symbolisch gezien je eigen leven, want ook daarin wordt je geacht de genomen stappen bewust te nemen, keuzes te maken.

De mate waarin de stenen uiteenliggen, geven de snelheid weer waarop het pad moet worden belopen. Aldus wordt de bezoeker erop gewezen waar hij de omgeving langer op zich moet laten inwerken. Voor tobi-ishi kan men het beste zwerfkeien gebruiken daar deze, naast hun authentieke en ruige voorkomen, hard zijn en niet snel door mos worden overgroeid. Mos maakt de stenen glad, waardoor een ongeluk in een klein hoekje zit. Het meest gebruikte alternatief is de flagstone. Een veelal toegankelijker alternatief, met eveneens een zeer natuurruig uiterlijk, is de omgekeerde grinttegel. grinttegels zijn alom voorhanden en kunnen samen ook een magnifiek terras vormen. Aan het begin of eind van een dergelijk levenspad, vlonder of terras worden al eeuwen stenen gelegd die ingevolge het boeddhisme voor een wezen staan dat gestadig over de tuin waakt. Deze stenen worden ook wel wachterstenen genoemd. Beperkingen in het rondwaren van een Japanse tuin worden duidelijk aan de hand van tome-ishi. Dit zijn stenen met een zwart touwtje eromheen geknoopt. Tome-ishi vertellen de bezoeker van de tuin dat een verdere doorgang niet gewenst is. Voorbij de steen bevindt zich privéterrein van de eigenaar van de tuin.

Fotografie foto 2 & 3: Liewe J. Zander